नेपालगन्ज २ साउनः बाँकेको अगैयास्थित राष्ट्रिय गौरवको सिक्टा सिँचाइ आयोजनाले पूर्वी मुल नहरमा पानी छाडेकोछ । पाँच वर्षअघि सामान्य पानीले सिक्टाको पश्चिम मुल नहर भत्किएको थियो । मुल नहर परीक्षणमै भत्किएपछि आयोजनाको गुणस्तरमाथी प्रश्न उठेपछि कर्मचारीको ‘उच्च निगरानी’मा सिक्टाको पूर्वी मुल नहरमा पानी छाडिएको हो ।

बाँकेको अगैयास्थित हेडवर्कस्बाट राप्ती नदीको पानी पुर्वी नहरमा खसालेर परीक्षण गरिएको छ । परीक्षण गर्दा पूर्वी मुल नहरलाई कर्मचारी, प्राविधिकले उच्च निगरानीमा राखेका छन् । सिक्टा सिँचाइ आयोजनाका निर्देशक डाक्टर सन्तोष कैनीले परीक्षणमा आएपछि पूर्वी नहर कर्मचारीको उच्च निगरानीमा रहेको बताए ।

‘असार २८ गतेदेखी करिव ७ क्वीमेक पानी मुल नहरमा छाडेका छौं, नहरको निगरानी गर्न अगैयामा दुई जना इन्जिनियर सहितको एउटा प्राविधिक टोली र फत्तेपुरमा पनि दुई जना इन्जिनियर सहितको अर्को टोली खटिएको छ, हामी निरन्तर मनिटरिङमा छौं,’ उनले भने ।

पश्चिम मुल नहरको जस्तो समस्या आउन नदिन कर्मचारीले पूर्वी नहरलाई उच्च निगरानीमा राखेका हुन् । तर, अहिलेसम्म कुनै समस्या नदेखिएको आयोजना निर्देशक कैनीले बताए । ‘पूर्वी नहरमा अहिलेसम्म त्यस्तो कुनै समस्या आएको छैन, पानी निरन्तर चलाइरहेका छौं, पानी पाउँदा किसान धेरै खुसी छन्,’ उनले थपे ।

आयोजना निर्देशक कैनीका अनुसार पुर्वी मुल नहरको क्षमता १४ क्युमेक रहेकोमा बैजापुरस्थित राजकुलोमा ७ क्युमेक र फत्तेपुर सिँचाइ प्रणालीमा ३.२९ क्युमेक पानी छाडिएको छ । पुर्वी मुल नहरमार्फत ९ हजार हेक्टर क्षेत्र सिँचाइ गर्ने आयोजनाको लक्ष्य छ ।

उक्त नहरको राजकुलोबाट १ हजार हेक्टर र फत्तेपुर सिँचाइ प्रणालीबाट २ हजार हेक्टर जमिनमा सिँचाइ भइरहेको आयोजना निर्देशक कैनीले जिकिर गरे । अहिले खडेरी भएकाले वर्षा नहुँदासम्म पुर्वी नहरमा पानी छाड्ने आयोजना कार्यालयले जनाएको छ ।

सिक्टाको पूर्वी नहर अहिलेसम्म अधुरै

राष्ट्रिय गौरवको आयोजना सिक्टा सिचाँइ आयोजनाको पूर्वी नहर कुल ५३.५ किलोमिटर निर्माण गर्नुपर्नेमा अहिलेसम्म अधुरै रहेको छ । पूर्वी मुल नहर निर्माण गर्न कालिका कुमार जेभीले २०७४ साउनमा ठेक्का सम्झौता गरेको थियो । निर्माण कार्य सम्पन्न गर्न २०७९ माघ २९ गते सम्मको म्याद रहेको आयोजना कार्यालयले जनाएको छ ।

कुल ३ अर्ब ३० करोड २१ लाख ३९ हजार ५ सय १९ रुपैयाँमा ठेक्का सम्झौता भएकोमा हालसम्म ठेकेदार कम्पनीले २ अर्ब ८४ करोड ३८ लाख ९ हजार ५ सय ३६ रुपैयाँ भुक्तानी लिइसकेको छ ।

उक्त नहरमा हालसम्म ८६ प्रतिशत मात्रै काम सम्पन्न भएको पाइएको छ । पूर्वी मुल नहरको फत्तेपुर शाखासम्म निर्माण सम्पन्न भएपनि २०७९ असार अन्तिमदेखी नरैनापुर खण्डको सर्वेक्षण कार्य सुरु भएको कार्यालयले जनाएको छ ।

सिक्टाको पानी खेतमा पुगेपछि किसान हर्षित

सिक्टा सिँचाइ आयोजनाको पानी खेतबारीमा पुगेपछि बाँकेको फत्तेपुरका किसान हर्षित भएका छन् । आयोजनाले पूर्वी नहरमार्फत राप्ती सोनारी गाउँपालिका–६ फत्तेपुरस्थित पुरानो नहरमा पानी छाडेपछि रमाएका हुन् ।

वर्षात् नभएका कारण सहजरूपमा धान रोप्न नसकेको बेला खेतबारीमा सिक्टाको पानी पुगेपछि किसानलाई ठूलो राहत पुगेको राप्तीसोनारी गाउँपालिका–६ का वडाध्यक्ष लवराज खरेलले जानकारी दिए ।

उनका अनुसार पक्की नभएका कारण उक्त नहर पटक–पटक बन्द हुँदै आएको थियो । किसानको मागअनुसार सिक्टा सिँचाइ आयोजनामा पहल गरेपछि आयोजना कार्यालयले पुरानो नहरमा पानी छाडिदिएको हो । उक्त नहरको पानीले वडा नम्बर ६ र ७ किसानले खेती गर्न सक्नेछन् ।

यसअघि फत्तेपुरका स्थानीयवासीले पटक–पटक पुरानो नहरको इन्टेकमा कच्ची बाँध बनाएर राप्ती नदीको पानी सञ्चालन गर्न खोजे पनि नियमितरूपमा पानी सञ्चालन हुनसकेको थिएन । वर्षा नभएका कारण रोपेको धान सुक्न थालेको र कतिपय किसानले रोपाइँ गर्न नपाएका कारण नहरमा पानी छाडिएको हो ।