नेपालगन्ज ३० भदौ : बारीमा खेती नगरिने तर खानयोग्य वनस्पतिको वर्गीकरण गरिएको छ । यी वनस्पतिले पोषण सुरक्षाका लागि उल्लेख्य योगदान गरेको अध्ययनमा देखिएको छ ।

जर्मन संघीय आर्थिक सहयोग र विकास मन्त्रालय तथा अन्य निकायको साझेदारीमा जैविक विविधता अनुसन्धान तथा विकासका लागि स्थानीय पहल (लिबर्ड)ले उत्तरी धादिङको रुबि भ्याली, खनियाबास र गङ्गाजमुना गाउँपालिकमा गरेको अध्ययनले एक सय ७० प्रजातिका जङ्गली खानयोग्य वनस्पतिको पहिचान र वर्गीकरण गरेको हो । अध्ययनका क्रममा दुई सय ५७ प्रजातिका नामावली सङ्कलन गरेको थियो ।

स्थानीय बासिन्दाले वर्षभरि उपभोग गर्ने मसलामा १३ दशमलव छ प्रतिशत, तरकारीमा १७ दशमलव दुई प्रतिशत र फलफूलमा १९ दशमलव छ प्रतिशत तौलको आधारमा जङ्गली वनस्पतिको योगदान रहेको अध्ययनले देखाएको छ । यस क्षेत्रका नागरिक ८८ प्रतिशतले आफ्नो उत्पादनले वर्षभरि खान नपुग्ने अवस्था रहेको देखिएको छ ।

ग्रामीण दुर्गम स्थानका गरिब र सीमान्तकृत समुदायका लागि जङ्गली खानयोग्य वनस्पति खाद्य तथा पोषण सुरक्षा, आयआर्जन, र जीविकोपार्जन गर्ने प्रमुख आधार देखिएकाले संरक्षण, व्यवस्थापन र निरन्तर उपलब्धताका लागि स्थानीय सरकार, समुदाय र जीविकोपार्जन गर्नेको ध्यान जान जरुरी देखिएको छ ।

निगुरो, फापरे साग, खोले साग, अल्लो, सिस्नो आदिलाई गरिबले तरकारीको रुपमा छाक टार्ने वनस्पतिको रुपमा रहेको छ । यी वनस्पति सजिलै पाइन्छन् । सिस्नो, टिमुर र चिप्लेलाई स्थानीयवासीले औषधिको रुपमा समेत प्रयोग गर्दै आएका छन् । ओखर, बाँको, च्याउ, सिस्नोलाई प्रशोधन गरेर पछिका लागि भण्डारण गर्ने गरिएको छ ।

लिबर्डका कृषि तथा प्राकृतिक श्रोत व्यवस्थापन अधिकृत शम्भु बस्नेतका अनुसार बारीमा फलाइने, किनेर प्रयोग गरिने तरकारीको तुलनामा जङ्गली वनस्पतिले १४ देखि १८ प्रतिशतसम्म योगदान गरेको छ । यसको संरक्षण, नयाँपुस्तामा ज्ञानको हस्तान्तरण हुनुपर्ने उनको भनाइ छ ।

वनस्पतिको नाम, विशेष गुण, प्रयोग विधि आदिबारे समुदायस्तरमा छलफल र अभिलेखीकरण गरेर राख्नुपर्ने देखिएको छ । बीस प्रतिशत योगदान रहेको वनस्पतिको संरक्षणमा ध्यान दिनुपर्ने तथा खानामा विविधीकरण गरेर खानेबानीको विकास गर्न अध्ययनले सुझाव दिएको छ । -रासस